It's Always Coffee Time 

 

Ο καφές

 

   Η μεγαλύτερη κινητήρια δύναμη, λόγω της καφεΐνης, έχει το καλό πως δεν έχει καμία θερμιδική αξία, εκτός από την ζάχαρη ή το γάλα που συνήθως το συνοδεύουν. Στον σκέτο καφέ οι θερμίδες που παίρνετε είναι μηδενικές και για κάθε κουταλάκι του γλυκού ζάχαρη που βάζατε υπολογίζεται 20 θερμίδες. Ο καφές είναι η μεγαλύτερη οικονομική δύναμη στον κόσμο μετά το πετρέλαιο.

 

Ιστορία του καφέ

​

  Το καφεόδεντρο πρωτοανακαλύφθηκε στην περιοχή της Αβησσυνίας, νοτιοδυτική επαρχία της σημερινής Αιθιοπίας. Ο πιο διαδεδομένος μύθος είναι αυτός του Καλντί, ενός γιδοβοσκού που, καθώς λέγεται, είδε τις κατσίκες του να χοροπηδάνε σαν τρελές όταν έτρωγαν τους καρπούς ενός συγκεκριμένου δέντρου. Όταν δοκίμασε και ο ίδιος, άρχισε να χορεύει μαζί με τις κατσίκες του. Ένας περαστικός ιμάμης που τον είδε τον ρώτησε γιατί χόρευε, ο Καλντί του έδειξε το δέντρο και τότε ο ιμάμης πήρε κάποιους καρπούς για τους επεξεργαστεί. Όταν τους έφαγε παρατήρησε πως δεν μπορούσε να κοιμηθεί και αμέσως σκέφτηκε πως αυτή ήταν η λύση για να μην κοιμούνται οι μαθητές του στα ολονύχτια κηρύγματά του. Διέταξε όλους τους μαθητές του να τρώνε μερικούς καρπούς πριν από κάθε κήρυγμα και τα αποτελέσματα ήταν πρωτοφανή. Ποτέ άλλοτε δεν υπήρχε τόση ενεργή συμμετοχή μαθητών.

  Ένα άλλο στοιχείο όμως αναιρεί αυτήν την εκδοχή, όχι ως μη βάσιμη, αλλά ως δευτερεύον στοιχείο. Οι Αιθίοπες ιθαγενείς συνεχίζουν  μέχρι και σήμερα να φτιάχνουν καφέ σε τηγάνι πάνω από ανοιχτή φωτιά  και να προσθέτουν γάλα. Οι ισλαμιστές αλχημιστές θεωρούσαν την προσθήκη γάλακτος τόσο κακή, που έλεγαν ότι ήταν η πρώτη αιτία για να παρουσιάσει κάποιος λέπρα. Από αυτό συμπεραίνουμε ότι ο καφές υπήρχε στην περιοχή πριν από το 600μ.χ. Βέβαια οι πρώτες αναφορές σε ροφήματα καφέ μιλούσαν για τα φύλλα του φυτού και όχι για τους καρπούς. Οι Αιθίοπες μέχρι και σήμερα φτιάχνουν δύο ροφήματα από τα φύλλα που τα ονομάζουν Κατί και Αμερτάσα.

   Ο μύθος λέει ότι ο καφές πέρασε στην Υεμένη, νότια της Αραβικής χερσονήσου, από τις αφοδεύσεις των σκλάβων που μετέφεραν οι Άραβες και που έτρωγαν καφέ για να αντέξουν τις κακουχίες. Οι Άραβες ήταν και αυτοί υπεύθυνοι για την διάδοση του καφέ σε όλο τον Αραβικό κόσμο, καθώς το αλκοόλ απαγορευόταν και απαγορεύεται στην μουσουλμανική θρησκεία, ο καφές θεωρήθηκε το κρασί του θεού και πινόταν στους ναούς  και στις θρησκευτικές τελετές.

   Οι καθολικοί ιερείς φέρνοντας τον καφέ μπροστά στον Πάπα Κλημέντα το 1592 τον παρουσίασαν σαν κάτι σατανικό που το πίνουν μόνον οι ισλαμιστές και ζήτησαν να απαγορευτεί. Ο Πάπας τον δοκίμασε, του άρεσε και πήρε μία απόφαση πολύ ριζοσπαστική για την εποχή του. Ευλόγησε τον καφέ λέγοντας πως εφόσον είναι προϊόν του διαβόλου, εγώ θα το ευλογήσω για να το πάρω από τον διάβολο και να το κάνω του θεού.

 

Ο καφές στην Ευρώπη

​

   Το 1683, οι Τούρκοι, έχοντας εδραιωθεί στην Βαλκανική χερσόνησο, είχαν φτάσει έξω από την Βιέννη και περίμεναν ενισχύσεις για να επιτεθούν στην πόλη. Έστησαν τις σκηνές τους έξω από τα τείχη της πόλης και την πολιορκούσαν μέχρι να παραδοθεί. Εκεί λένε τους άκουσε ο Peter Wender, ένας φούρναρης που δούλευε ως αργά την νύχτα και ειδοποίησε τους στρατιωτικούς της Βιέννης. Ο τουρκικός στρατός που ήταν πολύ μεγαλύτερος από τον βιεννέζικο εκδιώχθηκε τελικά με την βοήθεια 50.000 Πολωνών στρατιωτών. Μετά την εκδίωξη τους οι Τούρκοι άφησαν πίσω τους ότι είχαν, μεταξύ των οποίων και κάτι παράξενα τσουβάλια με κόκκους που οι Βιεννέζοι νόμιζαν πως ήταν η τροφή για τις καμήλες. Ο Kulczycki όμως που ήξερε τι ήταν αυτοί οι κόκκοι, τα ζήτησε ως αντάλλαγμα για τη συνεργασία του. Με αυτά τα σακιά άνοιξε το πρώτο καφενείο στη Βιέννη, το Blue Bottle.

   Το 1690 οι Ολλανδοί είναι οι πρώτοι που θα κλέψουν το καφεόδεντρο από το λιμάνι της Mocha στην Αραβία και θα το μεταφυτέψουν στην Κεϋλάνη και την Ιάβα, που ήταν οι τότε αποικίες τους. Το 1713, οι Ολλανδοί κάνουν το λάθος και δίνουν ένα καφεόδεντρο ως δώρο στον Λουδοβίκο τον 14° της Γαλλίας. Αυτός το φυλάει ως κόρη οφθαλμού και δημιουργεί ένα θερμοκήπιο για να το διατηρήσει και να το μεγαλώσει με  σκοπό την αναπαραγωγή.

​

Ο καφές στην Αμερικανική Ήπειρο

​

   Το 1720 ο Gabriel Mathieu de Clieu, Γάλλος αξιωματικός του ναυτικού βρέθηκε στο Παρίσι για την άδειά του. Ήξερε την ύπαρξη του καφέ και είχε πάει πολλές φορές στο θερμοκήπιο του Λουδοβίκου με σκοπό να πάρει μία μικρή ρίζα για να την μεταφυτέψει στο νέο κόσμο, αλλά δεν τα κατάφερε. Προσέλαβε μία συνοδό με υψηλές γνωριμίες και την έστειλε στον γιατρό του Λουδοβίκου, τον de Sirac. Αυτή, χρησιμοποιώντας τα κάλλη της κατάφερε να τον πείσει να της δώσει δύο μικρά δεντράκια σε γλάστρες. Έτσι, στις 8 Οκτωβρίου του 1720 τα δέντρα φορτώθηκαν σε πλοίο συνοδεία του ίδιου του Gabriel Mathieu de Clieu και ξεκίνησαν για το μακρινό ταξίδι τους.

   Τελικά το 1723 υπήρχε κιόλας η πρώτη φυτεία καφέ στη Μαρτινίκα και μέσα σε 50 χρόνια στο νησί καλλιεργούνταν 19 εκατομμύρια δέντρα. Το 90% του καφέ παγκοσμίως λέγεται ότι προέρχεται από εκείνα τα δέντρα. Οι ποικιλίες Santos της Βραζιλίας και Oaxaca του Μεξικού κατάγονται από εκείνα τα δέντρα.

   Οι Ολλανδοί ήταν αυτοί που πέρασαν τον καφέ πρώτοι στην Κεντρική και Νότια Αμερική, αρχικά στην Ολλανδική αποικία του Σουρινάμ, το 1718, για να ακολουθήσει η Γαλλική Γουιάνα. Από τότε και μέχρι το 1800, ο καφές στη Βραζιλία θα γίνει το ποτό του λαού και το φυτό θα γεμίσει όλη τη χώρα, λες και βρήκε τον κατάλληλο τόπο να αναπτυχθεί.

​

Η εξάπλωση του καφέ

​

    Όλοι δημιουργούσαν φυτείες στα τροπικά μέρη  όπου μπορούσαν να φυτέψουν καφέ. Οι Ολλανδοί στο Σουρινάμ, τη Γαλλική Γουινέα, την Ινδονησία και την Γκάνα, οι Γάλλοι στις Αντίλλες, τη Μαρτινίκα, τον Άγιο Δομίνικο, το Βιετνάμ, την ακτή Ελεφαντοστού, τη Μαγαδασκάρη και τη Ρεϊνιόν, οι Πορτογάλοι στη Βραζιλία, την Αγκόλα και το Σάο Τόμε, οι Ισπανοί στην Κολομβία, την Κούβα, το Πουέρτο Ρίκο, το Μεξικό και τις Φιλιππίνες, οι Βρετανοί στην Κεϋλάνη, την Ινδία, την Τζαμάικα, την Κένυα, την Τανγκανίκα και την Ουγκάντα. Οι Ιταλοί δημιούργησαν φυτείες στην Ερυθραία, οι Βέλγοι στο Κονγκό και οι Γερμανοί στο Καμερούν και τη Νέα Γουινέα. Στα τέλη του 18ου αιώνα ο καφές άρχισε να παίζει τον ρόλο που διαδραματίζει ακομή και σήμερα. Μετά από έξι αιώνες περιπλανήσεων, ο καφές φυτεύτηκε στην Κένυα και την Τανζανία που γειτονεύουν με την Αιθιοπία, τη χώρα όπου ανακαλύφθηκε.

​

Πηγές: Μανουσίδης Χρήστος << Το εγχειρίδιο του καφέ>>.

 

​